Son günlerde Kültür ve Turizm Bakanlığımız ile Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü çalışanlarının gayretleri ile Anadolu’muzdan yasal olmayan yollarla yurt dışına kaçırılan Kültürel miraslarımızın değerli objeleri ait oldukları yere geri getiriliyor.
En son Sardes, Bintepeler Tümülüs mezardan kaçak kazılarla çıkarılarak yurt dışına kaçırılan yaklaşık 2500 yıllık bronz sedir, Türkiye'ye iade edildi.
Bronz karyola Bintepelerden
Bakan Ersoy, sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada, kültürel mirasa sahip çıktıklarını belirtti. "Uluslararası alanda yürüttüğümüz kararlı girişimler ve başarılı iş birliği sayesinde, MÖ 530 yılına tarihlenen nadir bronz sedirin J. Paul Getty Müzesi’nden ülkemize iadesini sağladık." bilgisini verdi. Ersoy, bu önemli eserin ait olduğu topraklara döndürülmesinin, kültürel mirasın korunmasında büyük bir adım olduğunu vurguladı.
Bakanlık ve Getty Müzesi'nin bilimsel iş birliğiyle yürütülen incelemelerde, sedirin üzerine yapışmış keten parçaları, Türk arkeologlarca mezarda bulunan ahşap ve bronz levha parçaları ile mezarın tarihlendirilmesine yardımcı olan mermer ve seramik kalıntılarıyla birebir örtüştü. Böylece sedirin kökeni ve tarihi net bir şekilde ortaya kondu.
Tarihi resimlerde ve o döneme ait kap kacak üzerindeki tasvirlerde görülen bu tür sedirler, antik dönemde günlük yaşamda dinlenme ve yemek yeme amacıyla kullanılıyordu. Dökme bronz ayak ve raylara sahip, demir bir iskelet üzerine inşa edilen sedir, delikli bakır levhalardan oluşuyor. Tornalanmış ayakları, köşelerde çıkıntılı zıvanaları ve minderleri destekleyen kafesli yüzeyiyle o dönemde yaygın olarak ahşaptan üretilmiş sedirlerin bronzdan bir örneğini temsil ediyor.
İkinci bir sevindirici haber de yine Bintepelerden kaçırılan kolye ile ilgili; Kolyeyi 1982 yılında edinen Boston Güzel Sanatlar Müzesi eserin Anadolu kökenli olduğu dışında herhangi bir mülkiyet veya köken bilgisine sahip olmadığı bu eser için 2023 yılında Kültür ve Turizm Bakanlığı ve Türkiye'nin Boston Başkonsolosluğu ile iletişime geçti. Bakanlığın yürüttüğü bilimsel incelemeler ve arşiv araştırmaları sonucunda, kolyenin 1970'lerde Bintepeler Nekropol alanında, yüzlerce Lidya tümülüsünün bulunduğu bölgeden yasa dışı kazılarla çıkarıldığı ve yurt dışına kaçırıldığı tespit edildi. Bu bilgiler ışığında da Boston Güzel Sanatlar Müzesi kolyenin Türkiye'ye iade edilmesine karar verdi. Günümüze kadar iyi korunmuş olarak ulaşan altın kolye bu yıl Türkiye'ye iadesi sağlanan 21'inci eser oldu.
BAKANLIĞIMIZA İHBAR EDİYORUZ
1914 Yılında Sardes Artemis tapınağı yakınlarından çıkarılan At Başı heykel, yine aynı yıl içinde Kahire’de satın alınıyor. Ne yazık ki satın alma ve şekli bilinmiyor. Baltimore’da Henry Walters, 1929 yılında satın alıyor ve 1931 yılında vasiyet olarak Walters Sanat Müzesine bırakıyor.
Antik Sart Atı
Bu canlı gibi duran at başı "protom" (ön kısım), Dizginlerin kabartma detayları, yelesinin doğal bir modellemesi ve eğer renkleri korunsaydı daha da etkileyici olabilecek oldukça değerli bir kaliteyle özenle yapılmıştır. Benzer At başı heykeller, Dioscuri ("Zeus'un oğulları") olarak bilinen ve onun niteliği olarak hizmet eden Castor veya Pollux heykelinin yanında dururdu.
At başı Pirinceton Univ.
Antik çağda atlara çok değer veriliyordu. Öneğin başka bir Dioscurus olarak temsil edilen Büyük İskender, dünyayı fethetmesine yardım eden at Bucephalus'u onun adına bir şehir kurarak onurlandırmıştı. Yazımız ekinde fotoğrafları bulunan At başı heykelinin de Bakanlığımız aracılığı ile Walters sanat Müzesinden alınarak ait olduğu ülkesine getirilmesini, açılmasını dört gözle beklediğimiz “Sardes Arkeoloji ve Para Müzesi’nde sergilenmesini arzuluyoruz.
Mustafa Uçar
