Türkiye, aktif deprem kuşağında yer alan bir ülkedir. Manisa’nın da deprem riskini taşıyan bölgeler arasında yer aldığı bilinmektedir. Ege Bölgesi’nde yer alan Manisa fay hattı haritası da taşıdığı riskin ölçülebilmesi açısından önem arz eder.
Prof. Dr. Naci Görür ve Prof. Dr. Sözbilir gibi uzmanların da sık sık uyardığı bölgelerden biri olan Manisa fay hattı haritası hakkında tüm bilgileri haberimizin devamında okuyabilirsiniz. Manisa fayının üretebileceği deprem şiddeti ile birlikte Manisa depreme ne kadar hazırlıklı sorusunun cevabını da deprem uzmanlarından yola çıkarak derledik.
Manisa Fay Hattı Haritası
Türkiye’deki aktif fay hatları ve bu faylara dair tehlike dereceleri AFAD tarafından hazırlanan Türkiye Deprem Tehlikesi Haritasında yer almaktadır. Bu harita doğrultusunda Manisa’nın da birinci derece deprem bölgesinde bulunduğu kesinleşmiştir.
Manisa’da fay hattı geçen ilçeler şu şekildedir:
- Ahmetli
- Alaşehir
- Gölmarmara
- Kırkağaç
- Salihli
- Sarıgöl
- Soma
- Turgutlu
Manisa fay hattı haritasında etkilenen ilçelerden Manisa fayının nasıl geçtiğine daha yakından bakalım…
Gürle Mahallesi’nden başlayarak, özellikle de pek çok yerleşim yerinin, kamu binalarının ve hastanelerin de bulunduğu yerde 130 kilometrelik bir hat boyunca uzanmaktadır. Turgutlu’ya kadar uzanan bu hat İzmir’den gelen Kemalpaşa fay kırığıyla çakışmaktadır. Böylelikle Manisa’da Salihli, Alaşehir ve Sarıgöl’de bulunan dağılımları da etkilemektedir.
Manisa’daki önemli fay hatları aşağıdaki gibidir:
- Soma-Kırkağaç Fay Zonu
- Gelenbe Fay Zonu
- Alaşehir Segmenti
- Kemerdamları Segmenti
- Halitpaşa Fayı
- Ozanca Fayı
- Gölmarmara Fayı
- Akselendi Fayı
- Selendi Fayı
- Akhisar Fayı
- Güzelhisar Fayı
- Muradiye Fayı
Deprem Üretme Potansiyeli
Manisa fay hattı haritasıyla birlikte yerleşim alanlarının altından geçen bu riskli hatların deprem büyüklüğü potansiyelleri de merak konusudur. AFAD’ın 2021 yılında yayınladığı raporda Manisa’daki fay hatlarının kaç büyüklüğünde deprem üretebilme potansiyeli olduğu aktarılmıştır.
Bu rapora göre fay hatlarının üretebilecekleri deprem büyüklüğü potansiyeli şöyledir:
- Manisa Fayı: Yaklaşık 7 büyüklüğüne kadar
- Manisa’dan Sarıgöl’e uzanan Gediz Grabeni Fay Sistemi: 7.69 büyüklüğüne kadar
- Akselendi Fayı: 6.52 büyüklüğüne kadar
- Akhisar Fayı: 6.28 büyüklüğüne kadar
- Gelenbe Fayı: 6.68 büyüklüğüne kadar
- Gölmarmara Fayı: 6.52 büyüklüğüne kadar
- Halitpaşa Fayı: 6.66 büyüklüğüne kadar
- Ozanca Fayı: 6.73 büyüklüğüne kadar
- Selendi Fayı: 6.33 büyüklüğüne kadar
- Soma Kırkağaç Fay Zonu: 6.85 büyüklüğüne kadar
Not: Bu deprem büyüklüklerinin 2021 AFAD araştırmaları sonucu tahmini olduğu hatırlatılmaktadır. Kesin bir deprem büyüklüğü söylemek mümkün değildir.
Manisa Jeoloji Mühendisleri Odası Başkanı Bülent Bayraktar’ın yaptığı açıklamalarda ise Manisa fay hattı haritasında en çok da Manisa fayı üzerine dikkat çekilir. 130 kilometre boyunca uzanan bu fayın geçtiği hat tehlikeli bir hat olarak vurgulanır.
Daha önce de üzerinde çalışmalar yürütülen bu tehlikeli fayın yaklaşık 170 yıldır herhangi bir aktivitesinin gözlemlenmediği de belirtilmiştir. Tarihte 7 ila 8 şiddetinde deprem ürettiği bilinmesinden kaynaklı olarak bu potansiyelde deprem oluşturabileceği de tahminler arasındadır.
Manisa’da Deprem Riski Taşıyan Bölgeler
Manisa Jeoloji Mühendisleri Odası Başkanı Bülent Bayraktar, ovada kurulmuş olan yerleşimlerin kayalık zemine kurulanlardan daha riskli olduğuna dikkat çekmiştir.
Bülent Bayraktar’ın yaptığı açıklama şu şekildedir:
‘’Manisa fayı Turgutlu’da bitip Kemalpaşa’dan gelen fayla çakıştıktan sonra buradan Salihli, Alaşehir ve Sarıgöl istikametine doğru devam ediyor. Orada da tali faylar ve olumsuzluklar var. Alaşehir de dağ yamacındadır ancak aynı Manisa gibi yerleşim ovaya doğru iner. Sarıgöl tamamen bizim alüvyon diye bahsettiğimiz ovaya kurulu. Kula, Demirci, Gördes ve Soma gibi yerler biraz daha yüksek daha kayalık daha sağlam zeminlerde kurulduğu için avantajları vardır. Ancak ovada tarımsal alanlarda yapılaşma var. Saruhanlı’da da yerleşim ne kadar eski ovaya yakınsa o kadar zeminimiz sorunlu.’’
Manisa’da Son Büyük Deprem Ne Zaman Oldu?
Tarihe Manisa merkezli olup ve Manisa’da gerçekleşen en büyük deprem olarak literatüre geçen deprem M.S. 17 yılında gerçekleşmiştir. 13 antik kentin yıkımına sebep olan depremin büyüklüğü 7.4 olarak tahmin edilmektedir.
1900 sonrasına gelindiğinde ise Manisa’da gerçekleşen büyük depremler aşağıdaki gibidir:
- 18 Kasım 1919 (6.9 büyüklüğünde 9 şiddetinde Soma Depremi)
- 28 Mart 1969 (6.5 büyüklüğünde Alaşehir Depremi)
1990 yılından günümüze kadar bakıldığında ise Manisa fay hattı haritasındaki bölgede 74.000’i aşkın deprem gerçekleşmiştir ve bu depremler çoğunlukla 6’dan küçük büyüklüktedir.
Manisa’da Deprem Beklentisi
Manisa, tarih boyunca 7 ila 8 şiddeti arasında büyük depremler üreten fay hattının üzerinde yer alır. Depremin zamanının kesin olarak bilinemeyeceği ise birçok jeoloji uzmanı tarafından yinelenmektedir. Fakat Manisa’nın 1.derece deprem bölgesinde olduğu bilgisi uzmanlar tarafından teyit edilmiştir.
Bu nedenle 32 ayrı fay hattı üzerinde yerleşim yerlerinin bulunduğu Manisa fay hattı haritasındaki tehlike arz eden Manisa fayı raporuna göre 6 ila 7 büyüklüğündeki depremlere karşı hazırlıklı olunmalıdır.
TMMOB’un 2021 yılındaki raporuna göre Manisa’da yakın zamandaki deprem riskine dair açıklama şu şekildedir:
‘’Örneğin 926, 1959 ve 1845 yıllarında deprem ürettiği tespit edilen Manisa Fayı’nın çok geniş ve değişik aralıklarla deprem ürettiği görülmektedir. Son depremini 178 yıl önce gerçekleştirmiş olan fayda günümüz itibarıyla da bir tehlikenin söz konusu olduğu aşikardır.’’
Manisa Depreme Hazırlıklı Mı?
Prof. Dr. Naci Görür, 2024 yılının Mayıs ayında, Manisa Genç İş İnsanları Derneği (MAGİAD) tarafından hazırlanan ‘’Manisa Depreme Hazır Mı?’’ adlı panele katılım sağlamıştı. Görür, bu panelde de Manisa için fay hatlarını işaret etmiş, 7 ve üzeri deprem uyarısında bulunmuştur.
Jeoloji profesörü Görür, Manisa’nın ‘Graben’ olarak tanımlanan çöküntü alanı üzerine kurulduğunun altını çizmiştir. Aktif fay hatları üzerinde kurulan Manisa’daki canlı fayların 7 ve üzeri büyüklükte deprem üretme potansiyelinin var olduğunu vurgulamıştır.
Prof. Dr. Naci Görür’ün bu konuda dikkat çeken sözleri aşağıdaki gibidir:
‘’Tektonik yapının içinde yaşıyorsunuz ve bu tektonik yapıda depremler mutlaka olur. Bugün olmazsa yarın olur, yarın olmazsa öbür gün olur. Dolayısıyla kalkıp bizim burada deprem olacak mı? Ne zaman olacak? Nasıl olacak? Bunları konuşmanın hiç anlamı yok. Bu bölge er geç depremle sınanacaktır.’’
Jeoloji profesörü Naci Görür, Manisa’nın depreme dirençli kent haline gelmesi ile yaşanacak büyük bir depremden minimum etkileneceğini de dile getirdi. Depreme dirençli kent, Naci Görür’ün defalarca altını çizdiği bir konudur. Kentleri depreme dirençli hale getirmek, yaşanılacak depremden en az etkilenmeyi de sağlayacaktır
