15.yy'dan beri tıp kitaplarına konu olan bu ot alternatif tıpla birlikte birçok alanda kullanılan bir bitki olarak ön plana çıkıyor. Üzerlik otu biyoaktif bileşenleri sayesinde temizlik, kozmetik, gıda ve imalat sektörünün vazgeçilmezleri arasında yer almakta. Üzerlik otu ayrıca gıda sektöründe farklı alternatifleriyle çay, kahve, kapsül, toz, tablet ve sıvı formda kullanımı sürdürülür. Bu ot öte yandan süs eşyası olarak kullanılırken, toplumda yaygın olarak ‘Nazara’ karşıda kullanılan bitki.
ÜZERLİK OTU NEDİR?
Memorial Tıbbi Yayın Kurulu tarafından hazırlanan detaylı bilgiye göre: Latince ismi Peganum harmala L. olan üzerlik tohumu olarak da bilinen üzerlik otu, meyvesi tohumlu ve kapsül şeklinde olup, asıl özü bu tohumunda yer alan, 30-35 cm boyuna kadar uzayabilen ve deniz seviyesinden 1000-1500 m yükseklik rakımında doğal florasına sahip olan bir bitkidir. Mayıs ile temmuz ayları arasında açan bitki eski dönemlerde kötü enerjiyi aldığına inanılması ile tütsü olarak kullanılmış ve coğrafik olarak Kuzey yarım küreye kıtalar arasına yayılmıştır.
ÜZERLİK OTU NE İŞE YARAR?
Üzerlik otu, güçlü alkaloidleri içeriğinde barındırır. Bu alkaloidler, harmaline, harman, harmanol ve harmin'dir. Bitkinin köklerinde ve tohum bölümünde bu etken maddeler yer alır. Tıbben bu etken maddeler ile yapılan çalışmalarda; depresyon etkilerini, uyku problemlerini, kramp ağrılarını, diyabet semptomlarını, boğaz iltihabını, farenjit belirtilerini, el-ayak üşümelerini, parazit enfeksiyonunu, grip ve nezle belirtilerini azaltmaya yardımcı olduğu vurgulanır. Üzerlik otu ayrıca;
BURUN TIKANIKLIĞINI AÇAR
Balgam söktürücü ve vücut salgılarını arttırıcı özellikleri ile burun mukus salgısının dengelenmesine yardımcıdır. Üst solunum yollarını desteklemesi rahat nefes alınmasında yardımcı rol oynar. Böylece, gribal enfeksiyonların önlenmesi burun tıkanıklığının da açılmasına yardımcı olur.
İLTİHAP GİDERİCİ OLARAK KULLANILIR
Kan hücreleri arasında iltihap ile bağlantılı antikor (beyaz kan hücreleri) seviyesinin dengelenmesine yardımcıdır. Ani yaralanmalarda bölgeye hücum eden savaşçı beyaz kan hücreleri gereğinden fazla salgılanabilir. Bu durumda uzun süreli vücutta oluşabilen iltihaplanma kronik hastalıkları meydana getirebilir. Üzerlik bitkisinin etken maddeleri, iltihap kurutucu özelliği ile ciddi problemlerin oluşumunu engellemeye yardımcıdır.
HORMON DENGELEYİCİDİR
Seratonin, kortizol ve nörotransmitter maddelerin sentezini dengeleyerek vücut dengesinin korunmasına katkı sağlar. Hormon dengesine yardımcı olması idrar söktürücü özelliğine destek sağlar ve fazla toksinlerin vücuttan uzaklaştırmasına yardımcıdır. Depresyon, Stres Gibi Sorunlara İyi Gelir
Üzerlik otu antidepresan özelliği ile depresyon belirtilerini minimize etmeye yardımcıdır. Mutluluk hormonunun sentezi stres faktörünü azaltarak anksiyete semptomlarının düşüşe geçmesine destek olur. Bu sayede, stres kaynaklı yüksek tansiyon belirtilerin azalmasına destek olur.
ÜZERLİK OTU FAYDALARI NELERDİR?
İçerdiği etken maddeleri ile sinir hücreleri arasında iletişimi sağlayan GABA maddesi ve serotonin hormonunun sentezini arttırmaya yardımcı olan üzerlik otunun faydaları şunlardır:
Üzerlik otu üst solunum yolu enfeksiyonları ile mücadeleye yardım eder. Antioksidan özelliği ile vücut direncini arttırmaya yardımcıdır, Bağırsaklarda çoğalan parazitlerin vücuttan atılmasını destekler, Damar üzerinde oluşabilecek çevresel baskıyı azaltır, Kemik oluşumunı hızlandırır ve onarım süresini olumlu etkiler, Astım semptomlarını hafifletir, Uyku düzenin dengelemesine yardımcı olur,
ÜZERLİK OTU NASIL KULLANILIR?
Kozmetik sektöründe bitki ekstraktı olarak formülasyona katılarak ağrı kesici özelliğe sahip krem başlıkları arasında yer alır. Bu amaçla, ağrının yoğun hissedildiği baş bölgesinde ve bacak bölgelerinde kullanımı desteklenir. Gıda takviyesi olarak kapsül, toz ve tablet formunda günlük RDA değerlerine göre kullanımı sağlanır. Çay olarak tüketimi ise kolay hazırlama yöntemi ile daha çok tercih edilebilir. Bununla birlikte, Mezopotamya mirasından gelen bilgiler doğrultusunda insan ruhuna iyi gelmesi nedeniyle tütsü olarak evde kullanılır.
ÜZERLİK OTU ÇAYI NASIL YAPILIR?
Yaz aylarında toplanan üzerlik otu tohumları, 1 yemek kaşığı olacak şekilde kaynatma haznesine alınır. Kısık ateşte ocak üzerine 2 bardak su eklenerek demlenmeye bırakılır. Demlenme süresi 5-15 dakika arasında ısıtıcı gücüne bağlı olarak değişkenlik gösterir. Bu süre zarfında, ısıtıcı haznenin ağzı kapatılarak besin değerleri büyük ölçüde korunabilir. Son olarak, çayı süzerek bardağa alınarak günde bir bardak olacak şekilde içmeye hazır hale gelir.
Üzerlik Otu Hakkında Sıkça Sorulan Sorular
ÜZERLİK OTU NASIL KULLANILMALI?
Üzerlik otunun yiyecek olarak tüketilmesi tadının acımtırak olmasından dolayı çok tercih edilmez. Bu nedenle faydalı bileşenlerin ekstreleri elde edilerek gıda takviyesi olarak tüketilebilir. Aynı zamanda bitki çayı olarak sıklıkla kullanılır. Kozmetik ürünü olarak krem ve yağlarda ekstraktları kullanılır. Tütsü ve aksesuar olarak da kullanılır.
ÜZERLİK TOHUMU KİMLER KULLANAMAZ?
Kalp ilaçları, mide ülseri ilaçları, kronik akciğer ilaçları, hepatit ilaçları, narkotik ilaçları kullanan kişilerin doktoruna danışarak kullanması tavsiye edilir. Hamile ve çocuklara kullanımı önerilmez.
ÜZERLİK OTU NE KADAR TÜKETİLMELİ?
Yapılan bilimsel çalışmalara göre gıda takviyesi olarak günde 400-800 mg arasında RDA değerlerinde kullanımı dikkat çekmektedir(2). Çay olarak tüketildiğinde günde maksimum 1 yemek kaşığı olarak kullanılması tavsiye edilir.
Haber: Onay Ozan
