Cami de Lidyalı taş ustalarına ait imzalara rastlanırken, bazı işaretlerin Bintepeler Tümüslerindeki Giges Tümülüsünün mezar odası duvarındaki taş ustalarının imzalarıyla bire bir aynı olduğu ortaya çıktı.
Binanın M.Ö. 900-750 yılları arasında Lidyalılar tarafından Luvi Tapınağı olarak yapıldığı büyük monolit taş parçalarında Lidya Taş ustalarının imzalarından anlaşılırken, Perslerin Lidya Krallığına son vermesinin ardından tapınak Zerdüşler tarafından Ateşgede'ye çevrildi ve içine 4 ateş odası inşa edildi. Bugün bile caminin zemininden inilen ateş odalarının ilk günkü gibi durduğu bina daha sonra Büyük İskender'in Akhisar'ı Perslerden geri almasıyla yeniden tapınağa çevrildi. Hristiyanlığın ilk yıllarında M.S. 20. yıllarda ilk kiliselerden biri olarak ibadethane özelliğini devam ettiren binanın, İncil'de adı geçen 7 kutsal kiliseden biri olan Thyateira Kilisesi olduğu düşünülüyor. 1311 yılında Saruhanoğulları Beyliği'nce fethedilen Akhisar'ın en büyük ibadethanesi olduğu için Fethiye Camii olarak kullanılmaya başlayan bina, beylikler ve Osmanlı mimarisiyle daha da zenginleştirilerek 714 yıldır cami olarak hizmet vermeye devam ediyor. Caminin içinde bulunan bir Mısır monolit sütunu da Anadolu'daki ender sütunlardan biri olarak dikkat çekiyor.
Tapınaktan camiye uzanan binlerce yıl
Akhisar Ulu Cami hakkında bilgi veren Sanat Tarihçi ve Arkeolog Kefaettin Öz, "Yapılan bütün bilimsel araştırmalara göre geçmişi M.Ö. 900'lü yıllara dayanan bu cami dünyada ender bir özelliğe sahip. Yapılan araştırmalara göre 4 inanca ibadethanelik yapmış ender ibadethanelerden bir tanesi. 3 metre 80 santimetre kalınlığındaki tonoz duvarlara sahip güney cephesindeki duvarların üzerindeki taş ustalarının imzaları bu binanın kaç yaşında olduğunu söyleyen en belirgin delillerden biri. Üzerindeki usta imzaları, işaretleri ya da tamgaları bire bir benzerleri M.Ö. 780'lere dayanan Bintepeler Tümüslerindeki Giges Tümülüsünün mezar odası duvarındaki taş ustalarının imzalarıyla bire bir aynı. Bu caminin yapılış tarihini aynı dönemi işaret eden en önemli işaret.
Lidyalılar döneminde bu şehir Lidya'nın en büyük ikinci yerleşim yeriydi. Perslerin M.Ö. 535'lerde Lidya'yı yenmesi, Batı Anadolu'yu fethetmesi ve karşıda Atina'ya, Yunanistan'a doğru geçişleri sırasında Sart, Anadolu Satraplık'ının başkenti oldu. Akhisar da Persler açısından en önemli şehirlerden biri oldu. Perslerin en önemli özelliklerinden biri inanç sistemleri olan Zerdüştlüğü ve ateşe tapınmayı gittikleri her yerde hassasiyetle uygularlardı. Kayıtlarımızda Akhisar civarında iki yerde Ateşgede kurulmuş. Birisi Beyoba Kasabasında hala ocak diye anılan yer diğeri de Akhisar'ın içerisindeki Ulu Cami o günkü haliyle Lidya Tapınağını Ateşgede'ye yani kendi ibadethanesine çevirmiş.
Ulu Caminin bulunduğu mahal şehrin merkezinde olduğu için şu anda güney duvarının altında yaklaşık bir buçuk metre aşağıda 3 metre 20 santim yüksekliğinde 4 metre genişliğinde tüneller var. Bu tüneller uzayıp gidiyor. Sadece caminin altında değil, şehrin 5 kilometrelik çapındaki eski kadim şehrin altında bu tünellerle karşılaşıyoruz. Gördüğünüz gibi camimiz hem altındaki odalarla hem dışındaki tünellerle şehrin can damarı ve yer altındaki bir yaşam oluşumunun merkezi durumunda" dedi.
